Ła’ ha’nitáhígíí ’éí biihidzóhí 50 entries

’Aadę́ę́’ hoołtį́į́ł.

there-from 3s-rain.Prog

’Ach’íí’ ła’ deeshį́į́ł.

rolled.intestine some 1-eat.F

’Adeesdíilgo dibé sits’ą́ą́’ dah diijéé’.

3-thunder.P-GO sheep 1-away.from start-3-run.Pl.P

’Ahbínídą́ą́’ t’óó ’ahodiyeeshdláałgo biniinaa ’ólta’di doo hah níyáa da.

morning-past with pretend-1-move.Prog-GO 3-because school-at NEG quickly 1-go.P NEG

’Ashkii bi’éé’ hazhó’ó ’ayíyiischid dóó ’ólta’ góne’ yah ’ííyá.

boy 3-shirt nicely 3-3-tuck.in.P and 3-go.P

’ayóí

’Áádóó níléíjigo daaníigo t’óó ’áajigo shił dah ’adiilwod.

and.then over.there-toward pl-3-say.I-GO just that.way-toward 1-with start.off 3-drive.P

’Áłtsé da’ííyą́ą́’ ’áko shį́į́ ’índa hooghandi nákai.

first 3.eat.P until then only home.at 3.pl.return.P

’Eii łééchą̨ą’í t’áá ’áko taah yilwo’.

that dog immediately water.into 3-run.U
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

’Íídeeshwosh daats’í doodaii’ saad naalkaah bindeeshnish.

1-sleep.F maybe or word research 3-1-work.F

-dááh

-yaaghah

bik’ídadohdis

pl-3DO-2dpl-wrap.it.around.it.I

Chidí ła’ bíká ’í’iishłaa.

car some 3-for 1-order.P

Dah doónááł lágo!

up 2-go.F don’t

deidooyį́į́ł

pl-3DO-3dpl-eat.it.F

Dibé hólǫ́ǫgo ła’ níjół’ah laanaa.

sheep exist-GO some 4-butcher.O hope

Dibé ła’ yóó’ ’íínilgo k’adę́ę ’e’e’aahgo ch’ééh naanááshwoł.

sheep some away 3-1-lose.P-GO almost evening in.vain 3-after 1-run.around.P

dideidííłjéé’

pl-3DO-3dpl-start.fire.P

Diné ła’ nizhónígo kéédahojit’į́ danihó’ní, ’áko ndi doo ’ákót’ée da.

people some 3-nice.NI-GO pl-4-3-reside.NI 3-Pl. so but NEG 4-think.CI NEG

Díí chąą’ shą’ háádę́ę́’ niníyęęzh?

this manure-Q where-from 3-ooze.P

Dooshą’ gah t’áá gééd náshdááh lá.

ensure rabbit just without 1-return.I DISC

Dziłghą́’ą́ bizaad diists’a’ laanaa.

White.Mountain.Apache 3-language 1-understand.NI wish

Díidí háísh bichidí?

this who-Q 3-car

ha’át’íí

ha’át’íí biniyé/ biniinaa

Ha’át’íísh nizhé’é nahideeshnih nízin.

what-Q 2-father 3-1-buy.F 3-want.NI

hazhdínóołchał

3DO-4-card.it.(as.in.wool).F

Háí lá tsinaa’eeł ’áyiilaa?

who Q boat 3-3-make.P

Hooghan bikáá’ dah si’áánígíí biyah danii’áago ’ádíílį́į́ł ’áko hooghan doo ałhiinídoołdas da.

hogan 3-on up 3-sit.SPN-ÍGÍÍ 3-under pl-3-extend.NP-GO 3-2-make.F so hogan NEG RECIP-3-collapse.F NEG

Hááaad késhdę́ę́’į́">dę́ę’shą’ díí ch’ah nizhóní léi’ naa yílts’id?

where-from-Q DEM hat 3-beautiful.NI INDEF 2-to 3-move.air.SRO.P

K’ad shį́į́ deesk’aaz hodooleeł.

now probably cold area-become.F

Kintahdę́ę́’ łį́į́’ sh nááldlosh.

town-from horse 1-with 3-run.CI

Mary ha’át’íí nayiisnii’?

Mary what 3-3-buy.P

Mósí yázhí chizhtah yiyah yilwod.

kitten woodpile.among 3-under 3-run.P

Nichidí lá háadi nííníłbą́ą́z?

2-car where-at-Q 3-2-park.P

nidaohłé

pl-3DO-2dpl-carry.a.ropelike.thing.around.I

Sam ’ádił yálti’.

Sam reflx-with 3-talk.DI

Shą́ą́’ ’ałk’idą́ą́’ baa hwiinít’į́į ni’.

remember long.ago 3-for 3-discuss.I recall

Shich’é’é bi’éé’ bá ’áshłéehgo naat’ą́hí hááłgizh.

1-daughter 3-clothes 3-for 3-1-make-I 1-GO fabric I-cut.P

Shizhé’é ńléí dá’ák’ehdi naayiishgo yish’į́.

1-father there cornfield-at 3-stoop.Prg-GO 3-1-see.Prg

Shínaaí chidí b dah diilwodgo bizánághah góne’ łeezh ’adzíísi’.

older.brother car 3-with up 3-run.I-GO 3-around areal-in dust 3-trail.P

Shį́įgo ’ahbínígo ’ashdladi dóó ’ałníi’go k’adę́ę ha’a’aah łeh.

summer-GO morning-GO five-at and half-GO almost 3-sunrise.I usually
’íísíníłts’ą́ą́’loadingplaying

Shį́įgo ch’ééh jiyáán yishį́į́h ’áádóó tó lą’í yishdlį́į́h.

summer-GO watermelon 3-1-eat.U and.then water lots 3-1-drink.U

T’áá ’íídą́ą́’ ła’ nímasii bik’ééłgizh.

already some potato 3-1-peel.P

Tówónaanígóó ch’aazhdóya’ laanaa.

overseas-to 3-1-travel.O hope

Yéego ’ííníłta’, shi’awéé’, ’áko nizhónígo ni’dííłtah.

really 2-study.NI 1-baby so well 2-graduate.F

yiilbéézh

3DO-1dpl-boil.it.I

yiishjį́į́ł

Progressive Mode: 1-become.black.Prog

łahágóó